Film yapımcılarının, hakların temizlenmesi sürecinden çok hoşlanmadıklarını biliyoruz. Zira film clearance süreci ile, gerekli anlaşmalar yapılmadığı ve izinler alınmadığı için filminizde değişiklik yapmak zorunda olduğunuzu söyleyen avukatlar arasında bir bağ kuruyor olabilirsiniz. Ancak filminize ilişkin hakları temizlemek her zaman bu denli acı verici olmak zorunda değildir. Film clearance süreci hakkında daha fazla şey öğrenmek isterseniz bu yazıyı okumaya devam edebilirsiniz.
Film Clearance Nedir ve Neden Gereklidir?
Sektörel kullanımı ile “Film Clearance” ya da Türkçe karşılığı ile “Filmle İlgili Telif Haklarının Alınması” yahut “Filmle İlgili Hakların Temizlenmesi” kavramı temelde filminizde kullandığınız her şeye (haklarına sahip olmadığınız) ilişkin hak ve izinlerin yazılı olarak alınması sürecini ifade eder. Bunun sebebi ise filminizin üçüncü kişilerin iddia ve taleplerine karşı savunmasız kalmamasıdır.
Yapım Esnasında Film Clearance
Aşağıda, yapım süreçlerinin temellerini ve bir yapımcının ihtiyaç duyacağı izinleri ana hatlarıyla özetleyeceğiz. (Elbette tüm izinlerin yazılı sözleşme ve muvafakatnameler tanzim edilerek alınması gerektiğini unutmadan…) Bu doğrultuda kullanılan zaman çizelgesi, film yapımcılarının ihtiyaç duyulan izinleri hangi dönemlerde alması gerektiğine dair ideal bir örnek olarak yorumlanabilir. Ancak, film üretiminin pek çok hareketli bloktan oluşan yaratıcı bir çaba olduğunun da bütünüyle farkındayız. Yapım esnasında; müvekkillerimize, ilgili sözleşme ve muvafakatnameleri içeren bir “Prodüksiyon Paketi” sunarken aynı zamanda onları nasıl kullanacaklarına ilişkin rehberlik de yapıyoruz. Fakat prodüksiyon aşamasının sonuna geldiyseniz endişelenmeyin. Size de süreci organize etmek ve ihtiyaç duyulan izinleri geriye dönük olarak almak gibi konularda yardım edebiliriz.
Bir Yapım Şirketi Kurmak
Tüm film yapımcılarına, filmleri için bir prodüksiyon şirketi kurmayı tavsiye ediyoruz. Böyle bir şirket kurarak mali riski birkaç kişi arasında bölüştürebilir, kişisel mal varlığınızı filminizin finansmanından tamamen ayırabilir, ayrıca üretim ve dağıtım sürecinde bir şeyler ters giderse kişisel olarak sorumlu olmaktan kaçınabilirsiniz.
Geliştirme
Sinemacılar ve yazarlar; geliştirme dönemi boyunca, fikirleri önce bir hikâyeye ve nihayetinde de bir senaryoya dönüştürmek için birlikte çalışırlar. Senaryoyu nasıl geliştirdiğinize bakılmaksızın, — diğer bir deyişle; senaryoyu kendiniz yazıp yazmadığınız, diğer yazarlarla birlikte çalışıp çalışmadığınız, bir başkasına ait yaşam öyküsünün haklarını edinip edinmediğiniz, başka bir yapımdan uyarlama yapıp yapmadığınız veya bir senaryo yazarı ile anlaşıp anlaşmadığınız — bir hikâyeyi anlatmak için en başta ona ait yasal haklara sahip olmanız gerekir. İşin aslı, yapım şirketi hikâyeye ilişkin haklara sahip değilse dağıtımcı filmi değerlendirmeye dahi almayacaktır. Yapım şirketi hikâyeye ilişkin haklara basitçe; öykünün yaratılmasında pay sahibi olan herkesle fikri mülkiyet haklarının yapım şirketine devrini öngören sözleşmeler imzalamak suretiyle sahip olabilir.
Yapım Öncesi / Pre-Production
Film yapımcısı, yapım öncesi dönemde çoğunlukla film ekibi ve yüklenicilerle olan anlaşmalarını tamamlar. Bunu yaparken akdedilecek sözleşmelerde; çalışmalar esnasında ortaya çıkacak yaratıcı üretime ilişkin fikri mülkiyet haklarını güvence altına almak ve elbette iş yasalarına uyumu sağlamak çok hayatidir.
Yapım
Yapımcılar prodüksiyon esnasında; oyunculuk nedeniyle doğan hakların devri, çekim izinleri, medya lisansları ve tedarik sözleşmelerine ilişkin evrak ve sözleşmeleri tamamlamalıdır. Şöyle ki;
Oyunculuk nedeniyle doğan hakların devri; performans sahibinin adı, görselleri ve performansına ait tüm unsurların yapım tarafından kullanılmasına imkân sağlayan ve yapım şirketi ile az veya çok filmde bir görünüme sahip olanlar arasında akdedilen bir sözleşme ile gerçekleşir.
Çekim izni; yapım şirketi ile çekim yeri sahibi arasında akdedilen bir sözleşmeyle sağlanabileceği gibi, çekim kamusal bir alanda yapılıyorsa o bölgedeki mülki otoriteden talep edilecek izin ile de alınabilir.
Medya lisansları; filmde kullanılan fotoğraf, video klip, kitap, gazete, poster, sanat eseri ya da başkaca telifli eserlerin yapım şirketi tarafından kullanılmasına izin veren yazılı metinleri ifade etmektedir.
Ayrıca, kamusal alanda bir çekim yapıldığında oradan geçmekte olanları filmde görünebilecekleri yönünde bilgilendirecek afişler yapım şirketi tarafından set çevresine asılmalıdır.
Son olarak, film ekipmanlarının kiralanması ve temini ile ilgili olarak ekipman sağlayıcılarıyla yapım şirketi arasında tedarik sözleşmelerinin imzalanması gerekir.
Post Prodüksüyon: Film Gösterimi ve Hakların Temizlenmesi
Bu aşamada müvekkillerimize; üçüncü kişilere ait haklarla birlikte, yapılması gereken sözleşmeler ve ihtiyaç duyulan izinleri takip etmelerini sağlayan bir organizasyon şeması sunuyoruz. Diğer taraftan bu izin ve sözleşmelerin uygun şekilde tamamlandığından emin olmak için müvekkillerimize ait filmleri hukuki bir gözle izliyoruz. Ardından, alınması gerekli olabilecek ek izinler konusunda onlara tavsiyelerde bulunurken bunun mümkün olmadığı hallerde ise ilgili kısımların blurlanmasını veya kısaltılmasını önerebiliyoruz. Film yapımcıları ise bu tavsiyeler ışığında gerekli izinleri alma yoluna gidebilecekleri gibi kurguda yeni düzenlemeler yapma yolunu da seçebilmektedirler.
Özetle
Uzun lafın kısası “film clearance”; yapımcının, film kapsamında yer alan üçüncü kişilere ait tüm haklar için yazılı izinler alması sürecini tanımlamaktadır.
23/05/19
İlgili Kaynaklar: Film Yapımcıları İçin Müzik Lisanslama
Sorumluluk: Bu sayfa altında sağlanan içerik tamamıyla bilgilendirme amaçlı olup hiçbir şekilde reklam, tanıtım vb. adlar altında değerlendirilemez, hukuki tavsiye olarak yorumlanamaz ve izinsiz olarak kullanılamaz. Bu makaleyi okumanız bizimle avukat - müvekkil ilişkisi kurduğunuz anlamına gelmeyecektir. Eğer daha detaylı bilgi edinmek isterseniz, Cihangir Hukuk yardımcı olmaktan memnuniyet duyar. Bize buradan ulaşabilirsiniz.